Ага тойрогтомнай буряад хэлэнэй Фестивалиин үнгэргэгдэжэ байгаа хаhа соонь, модон ногоон луу жэлэй октябриин 26-да Буддын шажантанай заншалта Сангхын дурадхалаар эмхидхэгдэдэг «Аба эжын хэлэн гамтайл» гэhэн ээлжээтэ буряад хэлэнэй конкурс «Гэр бүлэ» гэhэн сэдэбтэйгээр эмхидхэгдээ. Ургажа ябаа эдир залуушуул зүрхэ сэдьхэлдээ, ухаан бодолдоо үндэhэн мэдэрэлтэй үндыжэ, элинсэг хулинсагуудайнгаа гүн ухаанай удха, нангин hургаал заабари болон ёhо гурим арюун hайханаар сахижа, түрэл буряад арадайнгаа хэр угhаа хойшо дамжан ерэhэн Эхэ хэлыень hайнаар мэдэжэ, түүхэеэ хүндэлжэ, буряад арадайнгаа нэрэ hайханаар үргэжэ, ерээдүй сагта саашанхи үенүүдтээ бүгэдыень сэбэр зандань дамжуулха аргатай ябахын тула тус хэмжээ ябуулга Агын дасанай Буддын Академиин байшан соо жэлhээ жэлдэ жэлэй гурба дахин эмхидхэгдэнэ. Жюриин үүргэ Санжай лама, Солбон лама, Цыден лама, Батор лама, Yбэр Байгалай хизаарай буряад хэлэ бэшэгэй багшанарай дарга Ц.С. Жанчипова болон Агын мэргэжэл дээшэлүүлгын дээдэ hургуулиин үндэhэтэнэй соёл болбосоролой кафедрын ахалагша багша Цыбжитова Ц.В. гэгшэд дүүргээ. Энэ үдэрэй мүрысөөн шагайн буудалаар табан шататай байгаа. Шагай хонин талаар буужа, I-дэхи шата «Хамаг амитанай түлөө» гэhэн сэдэбээр тус хэмжээ ябуулга захалаа. Эндэ хабаадагшад эжынэртэеэ хамта гаража, бэшэ бүлгэмүүдтэеэ танилсаад, «Гороо» гэhэн сэдэбтэй элидхэлээ дамжуулаа. Удаань хабаадажа байгаа эдир басагад эхын hургаал заабари, ёhо гурим тухай эхэнэр хүнэй 9 эрдэм хөөрэжэ удхыень гаргажа шадаа гэхээр. Эдэ хадаа үнгэдэ сэбэр; үйлэдэ уран, бүтээлдэ обтой, оёдолшо; үхибүүдтээ налгай, hургаал тэдээндээ дамжуулха; ханидаа түшэгтэй, үнэн hууха; хадамдаа хүндэтэй, харида болгоомжотой байха; найр нааданда дуугай hууха; наhатай зондо үреэлтэй, тэдэниие хүндэлжэ ябаха; нарата юртэмсэдэ буянтай ябаха – буян хэхэ; хододоо сэбэр, нарин, нягта байха гэhэн эхэнэр хүнэй 9 эрдэм болоно. II шата – үхэр тала «Эхын hургаал – мүнхэ» гээд сэдэбтэй байба. Эндэ бүлгэмүүд «Буряад дэгэл – омогорхолни, мүнгэн зүүдхэл – баялигни» гэhэндэл, үмдөөд байhан буряад hайхан дэгэл болон тэрэнэйнгээ гоёолто, олон зүйлнүүд тухай хөөрэжэ шагнагшадые урмашуулаа. Удаань арадайнгаа үдхэжэ байгаа ажахы малайнгаа һүөөр буйлалhан олон янзын эдеэ хоол – уураг, айраг, тараг, ээдэмэг, зөөхэй, үрмэ, тоһон, айрһан, ээзгэй, хурууд, аарсан – тухай ба тэдэнэй бэеын энхэ элүүртэ туhатай байдагые тэмдэглэжэ, элидхэлнүүдээ түгэсэбэ. Угаа уhанда хаянгүй, гарбалаа газарта булангүй, хүн гэhэн нэрэеэ хододоо үргэжэ ябаха тухай морин талаар бууhан шагайн буудалаар III-дахи «Угайм магтаал!» шата эхилээ. Эндэ хабаадагшад уг гарбалайнгаа магтаал, аха захатанайнгаа габьята ажал тухайнь хөөрэнгөө, угайнгаа бэшэг тухай богохонинооршье hаа, тодорхойгоор презентаци бэлдээд харуулаа. Эндэ хабаадагшадай эжынэр «Бүлын hургаал – эрдэни» гэжэ сэдэбээр дүхэриглэн, оршон сагай хубилаашье hаань, яажа үхи хүүгэдэйнгээ хэлэ хүгжөөхэ, мүргэл шажанаа нангинаар сахиха, үндэhэн мэдэрэлыень яажа hэргээхэ, бэхижүүлхэ тухай болон ёhо заншалнай ямар байдалда байhан тухай онсо бодолнуудаараа бэе бэетэеэ хубаалдаа. Шагай тэмээн талаар буужа , «Эжыдээ үреэлнэб!» гэhэн IV-дэхи шата захалаа. Yреэлэй үгэ зүрхэ сэдьхэлдэ эршэ хүсэ, урма зориг түрүүлжэ, гэрэл мэтэ хүсэ шадал, шэди оруулдаг хүсэтэй. Хабаадажа байгаа басагад эжыдээ өөhэдын гараар бүтээhэн бишыхан гарай бэлэгтэй ерэжэ, hайхан үреэлэйнгээ дээжэ эжынэртээ зорюулжа, олоной зүрхэ хүдэлгэжэ шадаа. Харюу болгон, шагайн ямаан талаар бууhан буудалаар V-дахи «Эхын захяа!» гэhэн шатада эжынэр басагадтаа захяа үгэнүүдые илдам зөөлэнөөр зорюулаа. Мүрысөөнэй эсэстэ хабаадагша бүлгэмүүд «Угсаата зоной угай hургаал» гэhэн хүүгэдэй гараар бэлдэгдэhэн памятка-брошюрануудаар бэлэг болгожо бэе бэетэеэ андалдажа, баясаа. Жюриин үүргэ дүүргэжэ байгаа Санжай лама, Солбон лама, Цыден лама, Батор лама шата бүхэнэй удаа нүгэл ба буян тухай, үеhөө үедэ дамжуулагдажа байгаа арадай гүүн ухаан тухай, hургаал заабари тухай хабаадагшадай элидхэлнүүдтэ нэмэлтэ хэлэжэ үгэхэдөө, эдир хабаадагшад ламанарай асуудалнуудта хүсэд харюу үгэжэ оролдоhыень тэмдэглээ. Бүхы мүрысөөнүүдэй дүүнгүүдөөр түрүүлжэ гарагшань Агын юрэнхы болбосоролой 1-дэхи дунда hургуулиин бүлгэм – Бадмажапова Бутит гэртэхинтэеэ болоо. Бэлэдхэл эмхидхэhэн багшань Балдандоржина Б.Д. Хоёрдохи hуури Yзөөнэй дунда hургуулиин бүлгэм – Дугарова Оксана гэртэхинтэеэ ба Дамдинцыренова Ж.М. багшатаяа. Удаань Сахюуртын дунда hургуулиин бүлгэм – Номтоева Санжита басаган гэртэхинтэеэ болон Болотова Б.Б. багшатая. Һуурида хүртэгшэ бүлгэмүүд Агын дасанай баталамжаар, мүнгэн болон гарай бэлэгээр шагнагдаад, Агын тойрогой захиргаанай дипломоор болон мүнгэн сертификадуудаар шагнагдажа, баясаа. Наратай дулаан элшэтэй налгай хэлэеэ, хадаhаа бурьялhан аршаантай хонгёо хэлэеэ, элинсэг хулинсагуудайнгаа заабари, ёhо заншал, соёл, урлал – бүгэдыень сахижа ябаял!
